متابولیسم به فرایندهای شیمیایی گفته می شود که به طور مداوم در بدن انجام
می گیرد و موجب عملکرد طبیعی در بدن می گردد.عوامل مختلفی بر میزان متابولیسم بدن اثر
دارد که عبارتند از:
.jpg)
1- سن:میزان متابولیسم بدن با بالا رفتن سن کاهش می یابد. علت
آن کاهش بافت عضلانی و تغییرات عصبی و هورمونی می باشد.به نظر می رسدکاهش توده عضلانی
به علت کاهش فعالیت می باشد که با تمرینات قدرتی می توان از این مسئله جلوگیری کرد.
بافت عضله 3-5برابر بافت چربی انرژی مصرف می کند. به ازاء هر 10سال افزایش سن 2تا3
درصدمتابولیسم بدن کاهش می یابد.
2- جنسیت
:به طور کلی متابولیسم بدن در آقایان بالاتر از خانمهاست زیرا توده بدنی آنان بزرگتر
و چربی بدنی کمتردارند.اندامهای درشت متابولیسم بالاتری دارند.
3- زمینه ژنتیکی :متابولیسم بدن تا حدودی از روی ژن ها تعیین
می شود.
4- داروها:برخی داروها(افدرین)،نیکوتین،تنباکو و کافئین متابولیسم
بدن را افزایش می دهد.افدرین به میزان 0.25تا 150میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن متابولیسم
پایه را 3-16درصد بالا می برد.کافئین به میزان
5 تا100میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن روزانه متابولیسم بدن را بیش از 7درصد
بالا می برد. نیکوتین وتنباکو متابولیسم بدن را 3-7درصد بالا می برد.
5- تب و عفونت:تب و عفونت متابولیسم بدن را بالا می برد.زیرا
بدن برای مقابله با بیماریها انرژی بیشتری مصرف می کنند.
6- اختلالات هورمونی:کم کاری تیروئید متابولیسم بدن را 15درصد
کاهش می دهد.در پرکاری تیروئید متابولیسم بدن افزایش می یابد.در فاز لوتئال سیکل جنسی
خانمها متابولیسم بدن 5درصد افزایش می یابد.
7- رژیم های غذایی سخت:کاهش وزن و روزه داری متابولیسم بدن را
کاهش می دهد.زیرا در هنگام دریافت کالری کمتر بدن انرژی خود را حفظ و ذخیره می کند.
8- محدودیت بیش از حد کالری:رژیم های غذایی کمتر از 1000کالری
در روز متابولیسم بدن راکاهش می دهد.
9- استرس و هیجانات عاطفی:استرس های خوب و بد می تواندمتابولیسم
بدن را افزایش دهد که این به علت افزایش هورمونهای استرس و نوراپی نفرین(کاتکولامینها)
می باشد.این هورمونها باعث افزایش ضربان قلب و تنفس می شود.
10- ورزش:ورزشهای استقامتی
و قدرتی باعث افزایش متابولیسم می شود. زیرا
منجر به افزایش توده عضلانی می شود.ورزشهای ایروبیک انرژی مصرفی روزانه را بالا برده
ولی اثر چندانی روی متابولیسم بدن ندارند.
11- دمای محیط:دمای
خیلی بالا و پایین باعث می شود بدن برای حفظ دمای طبیعی خود بیشتر فعالیت کند و در
نتیجه باعث بالا رفتن متابولیسم بدن می شود.
12- مصرف وعده ها و
میان وعده های غذایی:متابولیسم بدن بعد از هر بار غذا خوردن بالا می رود.این بالا رفتن
متابولیسم بلافاصله بعد از غذا خوردن شروع شده و تا دو الی سه ساعت بعد ادامه می یابد.
بالا رفتن متابولیسم بسته به حجم و نوع غذا بین 2-3درصد تا 25-30 درصد می باشد.چربی
ها 4درصد،کربوهیدراتها 6درصد و پروتئین ها 3 درصد متابولیسم بدن افزایش
میدهد.
دکتر لیلا هاشمی